Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, ruhsal, zihinsel, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişilerin; engellilik durumlarını, engel gruplarını, engellilik tür ve derecelerini değerlendiren Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş heyetler tarafından düzenlenen bir belge olup engelli haklarından yararlanmak için temel belge niteliğindedir. Ve söz konusu belge ile bir bireyin herhangi bir nedenle vücut fonksiyonlarını fiziksel yada zihinsel olarak normal olarak kullanamama durumunun tescilidir.
Devletin bir çok alanda engellilere sunduğu hizmetlerden yararlanmak, engellileri dezavantajlı alanlarda destekleme ve koruma niteliğindeki engelliler için sağlık kurulu raporu; engelli aylığı, evde bakım yardımı, bakım hizmetleri, özel eğitim, istihdam ve sağlık gibi alanlarda tanımlanmış hak ve hizmetlerden yararlanmak, engelliler için düzenlenmiş vergi indirimleri, vergi muafiyetleri ve çeşitli alanlardaki indirim ve muafiyetler için de kullanılmaktadır.
Ancak son yıllarda sürekli değiştirilen engelli raporlarıyönetmeliği, engellilerin söz konusu hizmetlere ulaşmasında ikinci bir engel gibi karşısına çıkıyor. Özellikle 2013 yılından itibaren uygulanan balthazard formülü ile bir ayağı bir gözü bir kolunu kullanamayan kişiler % 40 oranın altında rapor alabilmekte günlük hayatta ne sağlam, nede engelli sayılmaktadır.
Yukarıda sayılan hakların kullanımında Engelliler için Sağlık Kurulu Rapor Yönetmeliğindeki değişikliğin engelli yaşamına önemini düşünmemize yeter. Bunlardan bazılarına değinmek gerekirse;
Engelli aylığı; Halk arasında engelli maaşı olarak bilinen2022 sayılı yasadan yararlanmanın ön şartı engelli ve işsiz olmanızdır.. Herhangi bir nedenle sonradan aldığınız rapor % 40 altına düşerse engelli aylığınız kesilir. Uygulamada rapor derecesi % 40-% 69 arasına ödenen miktar ile % 70 üzeri engelli raporu olanlara farklı ödeme yapılıyor. Rapor derecenizdeki değişiklik alacağınınız engelli aylığınızın miktarı değiştirir.
Emeklilikte; Engel derecesi % 40 ve üstü olan engellilerden işe yerleşmiş olanlardan çalışma hayatına başlayıp yasada belirtilen süre içerisinde çalışıp emeklilik hak edenlerin, raporlarında sürekli yada süreli raporlarda kişinin daha önceki raporundaki bulgular aynı olmasına rağmen rapor oranları değişmekte ve genelde de düşürülmekte,emeklilikleri iptal edilmekte ve üstüne sahte rapor almışsın denilerek zor durumda bırakıldığına şahit olunmaktadır..
Evde Bakım Hizmeti; Ağır engelli bireylerin yakınlarına verilen bakım ücreti desteği de son çıkan rapor yönetmeliği ile bir çok engelli yakınını kapsam dışı bırakmıştır. Önceden ağır engelli ve bakım hizmeti alması uygundur ibaresi yeterli iken şu anki uygulamada, bağımsız , kısmi bağımlı, tam bağımlı kriterleri getirilmiş kısmi bağımlı yüzlerce birey uygulama dışında kalmıştır.
%50 ve üzeri engeli olan koltuk değnekli, yada tekerlekli sandalyeli birisi yada ağır engelli olarak bakım desteği alması uygun görülüp, bu kişinin tek başına banyo yapması, desteksiz yürümesi, toplu taşımaya binmesi, alış-veriş yapması kısacası elinde bir poşetle yürümesi mümkün değilken yeni yönetmelikle mümkün görünüyor.
Yeni rapor yönetmeliği ile kısmi bağımlı bireylerin tamamen kapsam dışına çıkarılmaması ve onlarında tıpkı engelli aylığındaki derecele ile kısmi engel durumuna göre desteklenmesi konusunda çalışmalar yapılması önemlidir.
Sürekli değişen rapor yönetmelikleri ve hastanelerin aynı bulgulara farklı raporlamasına bir örneği sizlere aktarmak istiyorum.
Geçtiğimiz Nisan ayında Bingöl Karlıova’dan gelen tekerlekli sandalyeye bağımlı bir vatandaş önce şehir hastanesinden daha sonra Üniversite hastanesinden % 90 üzeri rapor almasına rağmen tam bağımlı yazmadığı içinaldığı rapora itiraz etti. İtirazı üzerine Elazığ’daki yetkili sağlık kuruluşundan tam bağımlı raporu aldı.
Beklentimiz balthazard formülü ile hayatımıza giren engelli sağlık kurulu raporlama yönetmeliğinin gözden geçirilmesi, rapor tekrarına son verilmesi ve % 40 altındaki engellibireylerin istihdam, eğitim ve ekonomik bağımsızlık sorunlarına çözüm bulunması. Rapor yüzdelik oranlarının yanı sıra engelli bireyin spesifik özelliklerini ve ihtiyaçlarını dikkate alacak bir formülün bakanlık düzeyinde hayata geçirilmesine önayak olunması.